Czym jest złość? Przyjrzyjmy się tej emocji, którą nie rzadko postrzegamy jako nieprzyjemną, trudną a czasami nawet wstydliwą. Czy jednak na pewno taka właśnie jest? Czy tak musi być? Zastanówmy się czym złość jest oraz w jaki sposób konstruktywnie sobie z nią radzić?
Złość to spowodowana strachem oraz bezsilnością reakcja ludzkiego organizmu na zastane, nieprzyjemne dla danej jednostki sytuacje. Złość może być także powodowana długotrwale utrzymującym się, negatywnym stanem w życiu danej osoby lub zbyt stresującym i wykańczającym fizycznie i psychicznie trybem życia.
Złość, choć jest reakcją naturalną i zdrową – pozwala bowiem organizmowi na podjęcie próby poradzenia sobie z negatywnymi uczuciami – jednak gdy nie jest przez nas kontrolowana i jeśli nie umiemy sobie z nią radzić, może przysporzyć nam wielu kłopotów, zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym.
Złość wyrażana jest poprzez działania obronne, związane z oporem (tj wycofanie, milczenie, poczucie winy, mające na celu kogoś ukarać lub obronić siebie) lub ofensywne, spontanicznie wyrażone krzykiem, gestami, czasem rękoczynami. Reagowanie złością jest często ucieczką od odpowiedzialności, wówczas gdy człowiekowi wydaje się, że jest niezdolny do rozwiązania trudności. Ludzie wpadają w złość również, gdy nie mają pewności o słuszności własnych poglądów, ale dopuszczają, że nie mają racji. W przeciwieństwie do gniewu, złość nie jest reakcją kontrolowaną.
Kiedy się pojawia, często towarzyszą jej reakcje fizjologiczne tj kołatanie serca, przyspieszony oddech, drżenie rąk, płacz, ból głowy, zaczerwienienie skóry, ucisk w gardle. Dzieje się tak, gdyż osoba narażona na działanie bodźców stresogennych, bez poczucia możliwości reakcji na nie, zaczyna reagować impulsywnie całym sobą. Tak więc choć odczuwanie (złość) to reakcja emocjonalna, i nad nią kontroli nie mamy, to reakcja (czyli działanie) jest już naszą decyzją. Niezwykle ważnym dla nas oraz naszych bliskich osób jest opanowanie sztuki jej wyrażania.
Jak sobie z nią radzić?
1. Ważne jest, aby poznać i zrozumieć swoją złość. Co jest pod spodem mojej złości? Jaka informacja za nią stoi? Jakie potrzeby? Nie tłumić jej, nie zaprzeczać, nie uciekać od niej, ale też jej nie eskalować. Po prostu należy odebrać sygnał.
2. Nie oceniaj samej złości. Złość nie jest właściwa czy niewłaściwa. Nie wiń się, że przeżywasz złość. Właściwe lub nie są jedynie dalsze reakcje.
3. Weź odpowiedzialność za swoją złość. Zrozum ją, ale jej nie usprawiedliwiaj. Jeśli trzeba – przeproś, ale nie rób tego w nieskończoność, tylko zmień swoje reakcje.
4. Nie przetrzymuj złości, mów o niej na bieżąco. Unikniesz wtedy konieczności odwoływania się do biernej agresji lub/i do nieadekwatnych wybuchów wynikających z przenoszenia złości.
5. Pamiętaj, że masz wybór. Nie masz może do końca wpływu na to czy złość się pojawi czy nie. Ale na to co z nią zrobisz już tak.
6. Motywuj się świadomością konsekwencji swoich reakcji: jaki wpływ ma Twoja wybuchowość na Twoje zdrowie, rodzinę, pracę i stosunki z przyjaciółmi.
7. Zanim coś zrobisz na złości – ochłoń. Nie podejmuj decyzji w złości. Dotyczy to tzw. „choleryków”. Ci, którzy złość chowają powinni czasem złości posłuchać.
8. Zbadaj swoje przekonania, które stoją za Twoją złością gdyż bardzo często wynika ona z obecności fałszywych przekonań. Ich zmiana może przynieść efekt w postaci większego spokoju.
9. Poznaj techniki radzenia sobie z intensywną złością w sytuacjach awaryjnych, techniki relaksacji obniżające napięcie oraz naucz się asertywności, by wyrażać gniew w adekwatny, nieagresywny sposób.
10. Dla osób, które zmagają się z „toksyczną” złością, pomocne może być podjęcie psychoterapii.
Opr Beata Godlewska- mediator rodzinny