Komunikowanie się jest jednym z najważniejszych procesów wchodzących w skład interakcji społecznych. Komunikacja interpersonalna to bogaty i skomplikowany proces wymiany informacji pomiędzy jej uczestnikami. Dzieje się on nieustannie, gdyż przez cały czas wysyłamy otoczeniu różnego rodzaju sygnały. Jako proces złożony z wielu elementów, komunikacja może zostać zakłócona w różny sposób i na rozmaitych jej etapach. Jej celem jest wymiana myśli, dzielenie się wiedzą, informacjami i ideami za pomocą licznych tzw nośników informacji. Do najpopularniejszych należą: słowa, gesty, obrazy i dźwięki. W komunikacji interpersonalnej, czyli zachodzącej pomiędzy osobami, grupami ludzi, bądź instytucjami proces wysłania komunikatu oraz jego odbioru i interpretacji odbywa się jednocześnie na wielu płaszczyznach, a elementy które mają swoje znaczenie to kontekst (wyznawane wartości, przekonania i sposób, w jaki uczestnicy interakcji postrzegają siebie nawzajem, np. formalność lub bezpośredniość), komunikat (zawierający wiele różnych elementów, m.in. dane, znaczenia, symbole i formę), kanał przekazu (np. rozmowa, e-mail czy SMS) oraz szumy komunikacyjne, czyli występujące w każdym kontakcie zakłócenia, takie jak: hałas, uczucia uczestników (zmęczenie, uprzedzenia), uszkodzony telefon czy zamierzone lub niezamierzone użycie niewłaściwego słowa. Komunikacja odbywa się na poziomach werbalnym- językowym (słownym) oraz niewerbalnym, pozajęzykowym ( są to postawy ciała, gesty, mimika). Ważne jest, aby zostały one zrozumiane prawidłowo i adekwatnie przez wszystkich uczestników procesu komunikacji, czyli w ten sam sposób, gdyż jako proces polegający na przekazywaniu informacji, gdy jest on odpowiednio przeprowadzony, uskutecznia nasze działania, pozwala budować relacje, realizować zamierzone cele oraz spełniać różnorodne potrzeby.
Niestety nie zawsze wszystko przebiega prosto, nasze codzienne doświadczenia różnych interakcji społecznych pokazują, jak łatwo pomiędzy rozmówcami o różnego stopnia nieporozumienia. Rozróżniamy kilka takich istotnych przeszkód w komunikacji. Na zaburzenie wzajemnego porozumienia wpływ mają odmienne przekonania i postawy (światopogląd, wartości) oraz różnice w postrzeganiu (osoby o odmiennej wiedzy i doświadczeniu mogą różnie interpretować dane zjawisko), emocje (gniew, miłość, postawa obronna, nienawiść, zazdrość, lęk, zakłopotanie), niezgodność komunikatów werbalnych z niewerbalnymi (ruchy ciała, ubiór, odległość od rozmówcy, postawa, gesty, wyraz twarzy, ruchy oczu), a także brak zaufania pomiędzy stronami biorącymi udział w procesie komunikacji (wyrażający się jako nieufność, zwątpienie i podejrzliwość).
Gdy rozbieżności stają się zbyt duże, można skorzystać z pomocy profesjonalnego Mediatora, który pomaga przybliżyć Stronom stanowiska i wypowiadane treści oraz odnaleźć wspólny cel. W sytuacjach konfliktowych, szczególnie gdy spór trwa długo lub dotyczy bardzo istotnych kwestii, strony zazwyczaj koncentrują się na udowadnianiu swoich racji a także szukaniu swoistej „sprawiedliwości”. Szczególnie istotnym więc staje się na tym etapie zamiana stanowiska z „mieć rację’ na „poznać opinię” rozmówcy.
Z procesem komunikacji wiąże się jeszcze inna ważna umiejętność, mianowicie właściwe słuchanie. Aktywne słuchanie polega na słuchaniu tego, co jest mówione, zdawaniu sobie sprawy z tego, czego się nie mówi i staraniu się zrozumieć, co próbuje być powiedziane. Wymaga również stosowania pewnych prostych zasad m.in.: koncentracja na osobie mówiącej, unikanie emocjonalnych reakcji, pozwalanie rozmówcy na wypowiedzenie ostatniego słowa, okazywanie cierpliwości oraz postawy słuchania poprzez mowę ciała (skupienie uwagi na rozmówcy, kontakt wzrokowy), wczuwanie się w punkt widzenia rozmówcy oraz, co wydaje się szczególnie istotne, wypowiadanie się w komunikacie „JA” a unikanie rad i komunikatów typu „TY” tj ocenianie, oskarżanie, pretensje, wymówki czy uszczypliwe uwagi.
Komunikowanie się jest procesem trudnym, ale koniecznym przy dążeniu do osiągania różnorodnych bieżących lub zamierzonych celów, zarówno osobistych jak i zawodowych, w budowaniu relacji czy biznesu. Ważne, by komunikat był racjonalny, nawet jeżeli sytuacja jest trudna i budzi w nas nieprzyjemne bądź gwałtowne emocje. Przemyślany, pełen szacunku do odbiorcy komunikat oraz okiełznanie trudnych emocji dają dużo większe szanse na poprawę wzajemnych kontaktów, zrozumienie spectrum problemu, wypracowanie satysfakcjonujących rozwiązań i naprawę sytuacji.
Opr mediator sądowy- Beata Godlewska